15 lipca Dzień Ślaskiej Flagi – Dziyń Ślónskij Fany

Dzisiaj dzień Śląskiej Flagi/fany – Herb i flaga Górnego Śląska, Orzeł górnośląski ma z pewnością przynajmniej osiemset lat, choć nie wiemy, czy od samego początku miał takie barwy, jak dziś. Najstarsze jego znane przedstawienie pochodzi z pieczęci konnej Kazimierza opolskiego z roku 1226 i przedstawia samego naszego księcia na koniu, trzymającego w prawej ręce miecz, a w lewej tarczę z orłem.

Pieczęć jest niekompletna, więc zachowała się tylko część liter, SIGILLUM KAZMIR DV … FILII MESCONI, czyli pieczęć Kazimierza, ks … syna Mieszka.

Genezy górnośląskiej flagi szukać należy w czasach, kiedy Górnego Śląska jeszcze nie było – na początku XIII wieku. To, co stało się w roku 1202 historycy nazywają pierwszym podziałem Śląska i trudno z trafnością nazwy tej się nie zgodzić: najstarszy syn Bolesława Krzywoustego – Władysław II Wygnaniec (1105 -1159) odziedziczył bowiem jeszcze cały, jeden jedyny Śląsk. Dzielnica ta – zgodnie z wolą Krzywoustego – miała w przyszłości być dziedziczona przez potomków Władysława, w odróżnieniu od pozostałych ziem zapisanych mu w testamencie: Małopolski (dzielnicy senioralnej), Kujaw i wschodniej część Wielkopolski. Młodsze rodzeństwo otrzymało Mazowsze i zachodni obszar Wielkopolski.

Władysław miał ponoć w planach zjednoczenie wszystkich tych ziem (razem z Pomorzem, nad którym otrzymał zwierzchnictwo), jednak życie potoczyło się zupełnie innym torem. Po zbrojnych konfliktach z braćmi Władysław II został Wygnańcem i na wygnaniu w Turyngii dokonał żywota. Cztery lata po jego śmierci synowie Władysława – Mieszko Plątonogi oraz Bolesław Wysoki powrócili na Śląsk i wówczas – w drodze ostrego, zbrojnego konfliktu – podzielili go między siebie. Choć cały proces trwał kilkadziesiąt lat, dziś możemy (z pewnym uproszczeniem) stwierdzić, iż potomkowie Bolesława Wysokiego otrzymali część północno – zachodnią ze stolicą we Wrocławiu, spadkobiercy Mieszka rezydowali zaś w Opolu zawiadując częścią południowo – wschodnią. Skąd więc data 1202? Otóż właśnie wtedy zamieniono jednolite prawo dziedziczenia w jednej linii piastowskiej na oddzielne dziedziczenie w obu dzielnicach. Sprawa podziału załatwiona została więc definitywnie i jako krainy historyczne obie ziemie funkcjonować zaczęły odrębnie. Po kolejnych stuleciach schedę Bolesława nazwano Śląskiem Dolnym, Mieszka – Górnym.

Nowe księstwa potrzebowały swoich herbów – we Wrocławiu, wzorem księstw niemieckich, wybrano czarnego orła ze srebrną przepaską umieszczonego na złotym tle. Opole odwołało się do wzorów włoskich oraz francuskich decydując się na złotego orła umieszczonego na polu niebieskim. Taki właśnie orzeł znalazł się w godle książęcym Kazimierza Opolskiego (syna Mieszka Plątonogiego) – symbol ten widzimy na zachowanym do dziś dokumencie z 1222 roku. Złotym orłem posługiwały się później księstwa: opolskie, raciborskie, cieszyńskie, strzeleckie i bytomskie. Ponieważ barwy flag wywodzono najczęściej z kolorystyki herbów, na ziemiach tworzących dzisiejszy Górny Śląsk zaczęto używać koloru żółtego (od orła) oraz niebieskiego (od pola herbu).

Zastanowienie budzi często zbieżność kolorystyczna śląskiej flagi z barwami narodowymi Ukrainy. Historycy przypuszczają, że podobieństwo nie jest przypadkowe. Książę Władysław Opolczyk (urodzony między 1326 a 1332 rokiem, zmarły w roku 1401) był bowiem jako palatyn węgierski namiestnikiem Rusi Halickiej i wykonując tę funkcję prawdopodobnie nadał herb Księstwu Halicko – Wołyńskiemu. W herbie tym widzimy co prawda nie orła, lecz lwa, ale cała reszta jest żywcem wzięta z Opola: zwierzę ma kolor złoty, tło zaś posiada barwę błękitną. Na tej podstawie stworzono później oficjalną, narodową ukraińską flagę.

Choć złoto i błękit mocno zakorzeniły się na śląskiej ziemi, nie zawsze odwoływano się do ich symboliki. Kiedy separatyści z działającego w latach 1919 – 1924 Związku Górnoślązaków planowali powołanie Wolnego Państwa Górnośląskiego, przewidzieli dla nowego tworu zupełnie inną flagę: w barwie czarnej, białej oraz żółtej. W okresie międzywojennym województwo śląskie nieoficjalnie używało jednak herbu tradycyjnego (żółto – niebieskiego) z orłem – wojewoda złożył nawet w Warszawie stosowny wniosek, ale ponieważ planowano jednym aktem nadać herby wszystkim województwom, z pracami przed wybuchem II wojny światowej po prostu nie zdążono. Wniosek Michała Grażyńskiego mówi o „kobaltowym” kolorze herbowego tła. Do herbu województwo – jeszcze jako katowickie – wróciło w roku 1997, by województwo śląskie mogło go odziedziczyć po swoim powstaniu. Oficjalna flaga województwa śląskiego ma dziś i błękit, i złoto, choć podzielona jest na trzy części. Zgodnie z oficjalnym dokumentem zawiera„pas błękitny stanowiący 2/5 szerokości, w środku pas żółty 1/5 szerokości i od dołu pas błękitny o szerokości 2/5 szerokości bławatu. Inaczej sprawę rozwiązano w województwie opolskim: tam kolory są dwa, a złota jest dużo więcej – pas żółty w stosunku do pasa niebieskiego ma się tak jak 5 do 2.

Symbol, który dziś najczęściej spotykamy jako wizerunek śląskiej flagi na ulicznych manifestacjach czy w sklepach internetowych stanowi nawiązanie do flagi Prowincji Górnośląskiej (Provinz Oberschlesien) z okresu międzywojennego – jest po prostu dwudzielną flagą o barwach żółtej i niebieskiej. Różnica polega na uzupełnieniu owych barw o herb Śląska. Święto Śląskiej Flagi zawdzięczamy niezmordowanemu posłowi (później europosłowi) Markowi Plurze, który (odwołując się do rocznicy uchwalenia przez Sejm ustawy konstytucyjnej w 1920 roku zawierającej Statut Organiczny Województwa Śląskiego) ustalił datę obchodów na 15 lipca. Pierwszy, dość skromny Dziyń Ślonski Fany obchodzono w 2011 roku, pięć lat później z tej okazji święta pod katowickim Spodkiem rozpostarto flagę długą na 100 metrów. Do akcji włączają się redakcje śląskich gazet, samorządy, działacze społeczni – w oknach mieszkań czy witrynach sklepów wielu miast w połowie lipca pojawiają się więc liczne złoto – błękitne flagi.

źródła antryj.pl i wachtyrz.pl

Echo Chorzowa, informacje, wiadomosci, aktualnosci