Chorzów dawniej i dziś
13 lipca 2016
Historia miasta (cz. 3)
17 lipca 1868 r. Königshütte otrzymała prawa miejskie. Decyzję o ich nadaniu podjęto na mocy aktu erekcyjnego króla pruskiego Wilhelma I. Dzięki niemu połączono kolonie robotnicze i kilka gmin wiejskich w gminę miejską o nazwie Stadt Königshutte. Miasto liczyło wówczas ok. 14 tys. mieszkańców. Ich liczba szybko rosła i w 1905 r. osiągnęła 66 tys. Na początku XX w. miasto miało najwyższą gęstość zaludnienia na Górnym Śląsku (w 1914 r. na 1 ha zabudowy przypadało ok. 366 osób).
12 marca 1898 r. Königshütte została wyłączona z powiatu bytomskiego. Miasto stało się pierwszym na Górnym Śląsku samodzielnym powiatem miejskim. Już w 1894 r. w Königshütte zaczęły kursować tramwaje. Cztery lata później uruchomiono elektrownię, która w okresie międzywojennym była największą w Polsce (o mocy 100 MW). Na przełomie XIX i XX w., powstały wpisane dziś w miejski krajobraz budynki: neogotycki budynek poczty (1892 r.), Hotel Graf Reden (1901 r. – obecnie Teatr Rozrywki) i Hala Targowa (1905 r., późniejszy budynek „POSTI”). W tym okresie wybudowano też wiele mieszczańskich kamienic, między innymi na dzisiejszej ulicy Wolności. W 1905 r. w centrum Królewskiej Huty, przy obecnym Placu Powstańców, wyrosła najpiękniejsza na Śląsku Hala Targowa. W 1902 r. wyłoniono radę miejską.
Po I wojnie światowej i burzliwym okresie powstań śląskich obszar dzisiejszego Chorzowa przyłączony został do Polski (1922 r.). W wielu miastach Górnego Śląska, które znalazły się w polskich granicach zorganizowano uroczystości wkroczenia polskich wojsk. Königshütte stała się Królewską Hutą, a miasto – częścią Województwa Śląskiego. W okresie międzywojennym rozwijała się Państwowa Fabryka Związków Azotowych. W latach dwudziestych wybudowano gmach Komunalnej Kasy Oszczędnościowej, Domu Ludowego, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Powstały również dwa stadiony: Amatorskiego Klubu Sportowego oraz Ruchu Chorzów.
W 1934 r. wieś Chorzów połączono z Królewską Hutą. Miastu nadano historyczną nazwę Chorzów. W 1937 r. dołączono do niego miasto Nowe Hajduki (rejon południowej części ulicy Wolności). 1 kwietnia 1939 r. częścią Chorzowa na mocy decyzji Sejmu Śląskiego stały się także Wielkie Hajduki (obecnie Chorzów Batory).
Po wojnie w historię Chorzowa wpisało się kilka interesujących wydarzeń. W 1951 r. rozpoczęto budowę Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku. W tym samym roku pochodzący z Chorzowa muzyk Franz Wachsmann (Waxman) otrzymał „Oscara” (powtórzył osiągnięcie rok później), a Kurt Alder – Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. W 1978 r. wybudowano Estakadę nad chorzowskim Rynkiem. Dwa lata później zamknięto kopalnię KWK Prezydent. W 1998 r. przeorganizowano również Hutę Kościuszko. W 2010 r. Ministerstwo Skarbu Państwa rozpoczęło proces całkowitej prywatyzacji Huty „Kościuszko” S.A.
Tomasz Breguła w oparciu o:
J. Drabina, Historia Chorzowa od 1868 do 1945 roku, Chorzów, 1999;
R. Liczba, nietypowy przewodnik po mieście dla młodzieży i dorosłych, Chorzów, 2000.
