Chorzów dawniej i dziś

27 czerwca 2016 Wyłączono przez Tomasz Breguła

Historia miasta (cz. 1)

Pierwsza potwierdzona wzmianka o istnieniu osady w miejscu obecnego Chorzowa Starego pochodzi z 1136 roku. Większość historyków jako bezsporny dokument świadczący o obecności wsi, traktuje jednak akt lokacyjny księcia Opolsko-Raciborskiego Władysława, który zlecił odbudowę wsi zniszczonej przez najazd tatarski w 1241 roku, zakonowi Stróżów Grobu Chrystusowego z Jerozolimy- czyli Bożogrobcom.

Ów dokument przechowywany obecnie w Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu, w tłumaczeniu profesora Jana Drabiny brzmi: „W imię Pana Naszego Jezusa Chrystusa Amen. Ponieważ z biegiem czasu wymykają się czyny w nim dokonane, jeżeli nie zostałyby potwierdzone świadectwem uczciwych mężów, albo pismami, niech będzie wiadomym wszystkim tak obecnym jak i przyszłym, oglądającym niniejszą kartę, że my, Władysław z Bożej łaski książę opolski, biorąc pod uwagę dobrodziejstwa i usługi pana prepozyta Henryka i jego braci z domu miechowskiego, daliśmy im pełną możliwość lokowania dwóch wsi, a mianowicie Chareu (Charzew) i Białobrzezie, na prawie teutońskim (niemieckim przyp. red.), które w naszej posiadłości, przez każdego rycerza jest dobrze znane. Aby zatem nasza darowizna wieczyście pełnią mocy i stałości siłę posiadała, niniejszą stronicę umocniliśmy przez przywieszenie naszej pieczęci. Tej naszej darowizny ci świadkowie byli obecni: komes Rupert kasztelan z Cieszyna, komes Detko kasztelan raciborski, pan Gotard notariusz, podkomorzy Jarosław, Raszyca drugi podkomorzy, pan Bertold skarbnik. Dan w Czeladzi w dniu błogosławionego Jana Chrzciciela (tj. 24 czerwca przyp. red.) w roku od Wcielenia Pańskiego 1257”.

Dokument zezwalał zakonowi na lokację wsi na prawie niemieckim. Bożogrobcy wybudowali tu początkowo kaplicę i szpital. Miejscowość była usytuowana w pobliżu ważnego w tamtych czasach szlaku handlowego, który prowadził z Wrocławia przez Bytom do Krakowa. Pochodzenia nazwy miasta Chorzów wyjaśnić się nie da. Przyjmuje się różne hipotezy, ale żadna nie jest do końca potwierdzona. Najbardziej prawdopodobna jest ta, która podaje, że nazwa Chorzów pochodzi od imienia Zachariasza (ściślej Zacharza), jednego z ówczesnych zagrodników. Zakłada się również, że nazwa Chorzowa pochodzi od nazwy Zversov lub też Zuersov, która widnieje w bulli papieża Innocentego II z 1136 roku. Nazwa Chorzów może być pochodną od Coccham lub Coccha, która pojawiła się w dokumencie patriarchy jerozolimskiego z 1198 roku.

Osada Bożogrobców nieustannie się rozwijała od początku swojego istnienia. Na przełomie XV i XVI wieku wybudowano pierwszy kościół murowany pod wezwaniem św. Marii Magdaleny. Wezwanie kościoła jest ściśle związane z kultem Grobu Bożego. Maria Magdalena jest czczona jako ta, która pierwsza zobaczyła pusty Grób Chrystusa. Od XVI wieku na terenach wsi rozpoczęto wydobycie rud srebra, ołowiu i żelaza. Wielki przełom nastąpił w 1787 roku. Wtedy Ludwik Bojarski, miejscowy proboszcz, odkrył pokłady węgla kamiennego. Powstała kopalnia „Księżna Jadwiga”, która należała do parafii.

Kontynuacja już wkrótce na www.e-chorzow.com…

Tomasz Breguła w oparciu o:

„Zeszyty Chorzowskie”, Zbigniew Kapała;

„Historia Chorzowa od średniowiecza do 1868 roku”, J. Drabina;

„Mały przewodnik po Chorzowie”, Roman Liczba.