Chorzów dawniej i dziś
11 stycznia 2016
Chłopiec z łabędziem
Najstarszą rzeźbę plenerową w Chorzowie i jedną z pierwszych w województwie śląskim, bez wątpienia można zaliczyć do najbardziej rozpoznawalnych symboli naszego miasta. Żeliwny odlew wykonany według projektu urodzonego w Królewskiej Hucie Theodora Erdmanna Kalidego, w latach 1870-1912 zdobił fontannę miejską na rynku. Dopiero później przeniesiono go na Plac Matejki, gdzie stoi do dziś.
Rzeźba została wykonana w Królewskiej Odlewni Żeliwa w Gliwicach. Po raz pierwszy zaprezentowano ją w 1834 roku na wystawie prac autora w Akademii Berlińskiej. Model rzeźby, umieszczony w katalogu gliwickiej huty, był do kupienia za 150 talarów. Według niego powstały inne odlewy w żeliwie, cynku i brązie. Jeden z egzemplarzy zakupiły władze Królewskiej Huty w 1870 roku. Wodotrysk, pierwotnie umiejscowiony w dziobie łabędzia, dziś znajduje się w czaszy basenu. W roku 1992 „Chłopiec z łabędziem” został poddany pracom renowacyjnym w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych. W 2012 roku rzeźbę ponownie poddano zabiegom konserwacyjnym. Tym razem z zastosowaniem promieniowania laserowego.
Praca Theodora Kalidego wzbudzała powszechny podziw, zdobywając brązowy medal na wystawie światowej w Londynie w 1851 roku. Jej kopie znajdują się m.in. w parku w Gliwicach (skwer Dessau), Czeladzi, Legnicy, Koniecpolu Warszawie (Ogród Saski), Sychrov (Czechy), Kallhäll (Szwecja), w zespole pałacowo-parkowym w Poczdamie, w rezydencji królowej angielskiej na wyspie Wight, a także w Pałacu Osborne. Fontanny w Brzegu, parku pałacowym w Zatoniu, parku w Bytomiu – Miechowicach, Bad Freinwalde (Niemcy), Šilheřovicach oraz Jindřichovie (Czechy) nie zachowały się do dziś. „Chłopca z łabędziem” nadal można jednak zobaczyć w Mińsku. Rzeźba postawiona tam w 1874 roku jest najstarszym tego typu obiektem w tym mieście.
Rzeźba przedstawia nagiego chłopca obejmującego prawą ręką szyję łabędzia, zaś lewą trzyma uniesioną nad głową. Łabędź został ukazany z wygiętą w górę szyją, rozwartym dziobem i rozchylonymi skrzydłami. Całość jest osadzona na cokole.
Tomasz Breguła w oparciu o:
- „Mały przewodnik po Chorzowie”, Roman Liczba;
- „Encyklopedia Chorzowa”, Grzegorz Grzegorek;
