Chorzów dawniej i dziś

Prasa w Chorzowie (cz. 1)

Historia chorzowskich mediów rozpoczęła się w 1869 roku, kiedy to założono pismo „Königshütter Anzeiger”. Krótko potem powstał polski „Katolik” Karola Miarki, który politycznie opowiadał się za partią Centrum. Program narodowy Miarki był oczywisty: lud górnośląski stanowi część narodu polskiego i wobec tego ma prawo posługiwać się językiem polskim w życiu publicznym oraz prawo do kultywowania swoich zwyczajów i rozwijania kultury narodowej.

Już w kwietniu nastąpiła zmiana właściciela drukarni i nazwy gazety, która odtąd ukazywała się jako „Königshütter Stadtblatt”, z wydaniem specjalnym „Strassen-Anzeiger” rozplakatowywanym w mieście w formie afisza. W 1871 roku gazeta wróciła do pierwotnej nazwy, a w 1874 roku zmieniono ją na „Königshütter Zeitung”. Było to czasopismo – jak głosił podtytuł – poświęcone nauce, przemysłowi, zabawie i wiadomościom politycznym. W 1900 roku nastąpiła kolejna zmiana tytułu na „Der Oberschesier (Königshütter Abendpost)”, a po fuzji w roku 1904 z „Königshütter Tageblatt”  na „Königshütter Tageblatt (Königshütter Zeitung)”, a następnie „Das Tageblatt”. W latach 1915 – 1921 pismo to miało charakter ponadpartyjnej gazety informacyjnej o tendencji umiarkowanie liberalnej.

W 1888 roku powstało również propolskie pismo „Górnoślązak”. Po roku dwutygodnik zmienił nazwę na „Głos Ludu Śląskiego” i rozchodził się głównie na Górnym Śląsku w nakładzie od 500 do 1500 egzemplarzy. Kolejnym przykładem była centrowa „Gazeta Katolicka” (1896-1910) ukazująca się trzy razy w tygodniu w nakładzie od 1000 do 6000, a u schyłku – 2000 egzemplarzy. Wśród wielu innych bardziej lub mniej udanych prób wydawania prasy polskojęzycznej, należy wymienić przeniesiony z Bytomia do Królewskiej Huty w 1910 roku „Dziennik Śląski”, który ukazywał się z przerwami do 1931 roku. Gorący był okres powstań i plebiscytu, kiedy pojawiły się ważne, lecz efemeryczne tytuły agitacyjne. „Tygodnik Urzędowy na Miasto Królewską Hutę”, wydawany przez miejscowy magistrat od 1901 roku, jako pismo niemieckojęzyczne, stało się w 1922 roku pismem polskojęzycznym jako „Tygodnik Urzędowy Miasta Chorzowa”, a następnie „Gazeta Urzędowa Miasta Chorzów”.

Prasę dwujęzyczną reprezentowało najpierw wydawane od 2 kwietnia 1880 roku pismo „Der Oberschlesische Berg und Hüttermann”, skierowane do szerokiej rzeszy górników i hutników. Był to tygodnik o charakterze apolitycznym, a wychodził do 1889 roku (potem tylko w języku niemieckim). Były też inne pisma dwujęzyczne, w tym kuriozalny tygodnik satyryczno- humorystyczny „Mondrala. Górnoślonski Witzblatt (1901-1903), gdzie tylko niektóre artykuły pisane były gwarą, tzw. Wasserpolnish. Pismo to miało charakter wyraźnie antypolski. Dwujęzyczne były też w okresie międzywojennym gazetki parafialne o treści religijnej.

Od 1906 do 1939 roku wydawany był w mieście centrowy, a potem klerykalny „Der Oberschlesische Kurier”, który w okresie międzywojennym, głosząc lojalność wobec Polski, bronił praw mniejszości niemieckiej. Wychodziły też inne pisma adresowane do określonych grup zawodowych i młodzieży. Kontynuacja w następnym numerze…

Tomasz Breguła w oparciu o:

„Zeszyty Chorzowskie”, Zbigniew Kapała,

„Mały przewodnik po Chorzowie”, Roman Liczba.

Echo Chorzowa, informacje, wiadomosci, aktualnosci