Chorzów dawniej i dziś

Chorzów Stary

Mimo że wieś Chorzów powstała sześć wieków przed Królewską Hutą, przez lata pozostawała w cieniu przemysłowego miasta. Od początku istnienia, podstawowym elementem jej krajobrazu, były zabudowy rolnicze. Niektóre z nich możemy oglądać do dziś.

W średniowieczu, na terenach dzisiejszego Chorzowa Starego, były mokradła. Do 1177 roku tereny należały do Małopolski będąc granicą oddzielającą ten region od Śląska. Tego kiedy powstał Chorzów nie można jednoznacznie określić. Historycy jako niepodważalny podają jedynie akt lokacji wsi Chorzów księcia opolsko – raciborskiego Władysława wydany w 1257 roku. Miał on zlecić odbudowę wsi, która rzekomo została zniszczona po najeździe tatarskim w 1241 roku.

Chorzów mógłby nie powstać gdyby nie Jaksa herbu Gryf, magnat małopolski, właściciel ziem miechowskich, który w 1162 roku pojechał na pielgrzymkę do Ziemi Świętej. Tam spotkał się ze Strażnikami Grobu Chrystusowego. Za pozwoleniem Amarylka z Nesle, ówczesnego patriarchy Jerozolimy, zabrał do Miechowa kilku braci oraz zafundował im kościół oraz klasztor. Od tego czasu Miechów stał się najważniejsza placówką Bożogrobców w tej części kontynentu, a zakonnicy szukali kolejnych miejsc do osiedlenia. Tak znaleźli się w Chorzowie, gdzie założyli szpital, który w późniejszym okresie został przeniesiony do Bytomia.

Jan Długosz opisał Chorzów (ok. roku 1470 – 1480) jako wieś posiadającą kościół parafialny, którego własność należała do zakonu. Napisał, że na wsi znajdowały się karczmy i folwark. Murowany kościół pw. św. Magdaleny wybudowano na przełomie XV i XVI w. Wezwanie kościoła jest ściśle związane z kultem Grobu Bożego. Maria Magdalena jest czczona jako ta, która pierwsza zobaczyła pusty Grób Chrystusa. Dokumenty historyczne potwierdzają również, że pod koniec XVI wieku we wsi istniała szkoła.

Od XVI wieku na terenach wsi rozpoczęto wydobycie rud srebra, ołowiu i żelaza. Wielki przełom nastąpił w 1787 roku. Wówczas Ludwik Bojarski, miejscowy proboszcz, odkrył pokłady węgla kamiennego. Powstała kopalnia „Księżna Jadwiga”, która należała do parafii. W 1815 roku na terenie Chorzowa powstała niewielka huta cynku „Pokój”. Pięć lat wcześniej Bożogrobcy przestali być właścicielem wsi. Zakon uległ kasacji przez pruskie władze. Sytuacja majątkowa byłego klasztoru była skomplikowana. Przez kilkadziesiąt lat własność przechodziła z rak do rąk, by w końcu król Fryderyk Wilhelm IV zrezygnował z uprawnień do klasztoru na rzecz szpitala Ducha Świętego w Bytomiu i probostwa katolickiego w Chorzowie.

W 1889 roku położono kamień węgielny pod budowę nowego, dużego, murowanego, neogotyckiego kościoła. Poświęcono go trzy lata później. W 1898 roku firma Oberschlesiische Elektrizitatswerke uruchomiła w Chorzowie elektrownię, której moc wynosiła 840 kW. W latach 1915 do 1916, w związku z zapotrzebowaniem niemieckiej armii na dostawy saletry chilijskiej, potrzebnej do produkcji amunicji, uruchomiono fabrykę związków azotowych. Po I wojnie światowej i plebiscycie Chorzów wcielono do Polski. Fabrykę związków azotowych przejęło państwo polskie, a na jej czele stanął Ignacy Mościcki.

W 1930 roku do Chorzowa przyłączono gminę Maciejkowice. 16 maja 1934 roku Sejm Śląski uchwalił przyłączenie wsi Chorzów do miasta Królewska Huta. Nie obyło się przy tym bez protestów miejscowej ludności, która sprzeciwiała się pomysłowi. Chorzów stał się dzielnicą nowopowstałego miasta, które przyjęło polsko brzmiącą nazwę wsi.

Tomasz Breguła w oparciu o:

– Zeszyty Chorzowskie – Zbigniew Kapała,

– Mały przewodnik po Chorzowie – Roman Liczba.

Echo Chorzowa, informacje, wiadomosci, aktualnosci