Chorzów dawniej i dziś

1 lutego 2015 Wyłączono przez redakcja

Pierwsza kopalnia

Ks. Ludwig Bojarski, ówczesny proboszcz starochorzowskiej parafii jako pierwszy wskazał na złoża węgla kamiennego w okolicy Chorzowa. 1 marca 1787 roku otrzymał nadanie górnicze dla kopalni „Furstin Hedwig” („Księżna Jadwiga”). Kopalnia ta zaprzestała wydobycia węgla w 1790 roku ze względu na jego złą jakość. W 1805 roku klasztor miechowski otrzymał nadanie na „Neue Hedwig” („Nową Jadwigę”). Kopalnia znajdująca się w rejonie Góry Redena została przejętą przez kopalnię „Król” w 1906 roku.

I właśnie ta kopalnia stanowiła rdzeń historii kopalnictwa węgla kamiennego w Chorzowie do 1995 roku. Dzieje kopalni sięgają 1791 roku, kiedy to pod nazwą „Prinz Carl zu Hessen” („Książe Karol Heski”) rozpoczęła wydobycie w rejonie dzisiejszej stacji kolejowej Chorzów Miasto. Powstała ona z inicjatywy hrabiego Redena. Od 1800 roku pod nazwą „Konigsgrube” („Król”) szybko się rozrastała i z czasem podzielona została na cztery pola wydobywcze: Zachodnie (1860- św. Barbara), Wschodnie (1846- św. Jacek, potem Prezydent), południowe (1869- Król Piast) i północne (1898- Wyzwolenie)- nazwy polskie obowiązywały od 1922 roku.

Już w pierwszym okresie swojego istnienia należała do największych i najlepiej wyposażonych kopalń na Górnym Śląsku. W 1873 roku roczne wydobycie kopalni „Król” po raz pierwszy przekroczyło milion ton węgla. W latach trzydziestych XX wieku kopalnie przedzielono na dwie – „Prezydent Mościcki” (pola wsch. i płd.) i Barbara-Wyzwolenie (pola płd. i zach.). W 1870 roku powstała kopalnia Graffin Laura (od 1936 roku- Chorzów) w Chorzowie Starym. 1970 roku kopalnię Barbara – Wyzwolenie i Chorzów połączono w jedną o nazwie Barbara – Chorzów. Kopalnię Prezydent włączono jako rejon do kopalni Polska w Świętochłowicach. Koniec eksploatacji tej pierwszej nastąpił w 1993 roku, a drugiej w 1995 roku.

W ciągu 200 lat wydobyto spod powierzchni dzisiejszego Chorzowa ok. 155 mln ton węgla. Obecnie fragmentem jednej z najstarszych i najdłużej „fedrujących” kopalń górnośląskich i najcenniejszym reliktem górnictwa węglowego w Chorzowie jest wieża nadszybowa w pobliżu góry Redena. Została wybudowana w 1933 roku według projektów inżyniera Ryszarda Heilemana z Katowic, który wykorzystał francuskie wzory technologiczne. Jej budowa finansowana była przez kapitał polsko-francuskiej spółki Skarboferm. Początkowo szyb nosił nazwę Wielki Jacek. W 1937 roku nazwę zmieniono na Prezydent, na cześć prezydenta RP Ignacego Mościckiego związanego przez lata z Chorzowem.

Wieża wyciągowa o żelbetonowej konstrukcji wysokości 42,5 metra- jako jedna z najnowocześniejszych wówczas w Europie- posiadała dwa koła linowe o średnicy 5,5 metra ustawione równolegle obok siebie. Wraz z całym urządzeniem towarzyszącym w tym skipem o pojemności 10 ton była w stanie wydobyć na powierzchnię ponad 500 ton węgla na godzinę. W 1996 roku szyb zasypano i od tego czasu wieża przestała pełnić swoją pierwotną funkcję.

Tomasz Breguła w oparciu o:

„Zeszyty Chorzowskie”, Zbigniew Kapała