Chorzów dawniej i dziś

Huta Królewska

Do budowy huty przystąpiono z inicjatywy hrabiego Fryderyka von Redena w 1798 roku, a kierował nią szkocki inżynier John Baildon. O lokalizacji huty zdecydowała przede wszystkim bliskość pokładów węgla, rudy żelaza i kamienia wapiennego oraz tania siła robocza, a także istniejące w pobliżu stawy wodne.

17 lutego 1799 roku rozporządzeniem królewskim nadano budującej się hucie nazwę „Królewska” (w latach 1936-39 nosiła nazwę „Piłsudski”, a od 1945 roku „Kościuszko”). Budowę ukończono w 1802 roku. Pierwszy spust surówki nastąpił 27 września 1802 roku. Wkrótce wybudowano pierwszy wielki piec. „Reden” działał jednak zaledwie jedenaście tygodni. Na skutek zakłóceń technologicznych oraz technicznych w pracy maszyny parowej piec wygaszono. Drugi piec, znany pod nazwą „Heinitz”, rozpalono 15 grudnia 1802 roku. Obydwa wielkie piece łączyła jedna wspólna hala odlewnicza, zbudowana w stylu neogotyckim. Całkowity koszt budowy Huty – dwa wielkie piece wraz z budynkami gospodarczymi – wyniósł 57439 talarów.

Huta Królewska była drugą hutą żelaza (po hucie gliwickiej) na kontynencie europejskim, której produkcja prowadzona była na koksie, a pierwszą, gdzie do napędzania dmuchawy użyto maszyny parowej. Była to wówczas rewelacja techniczna na skalę europejską. W latach 1809-1898 przy hucie istniała pierwsza w tej okolicy cynkownia „Lydognia”. W 1818 roku uruchomiono również czwarty wielki piec, który nazwano „Gerhard”. Przebudowano także dmuchawy o działaniu prostym na dmuchawy o działaniu podwójnym. Produkcja Huty wzrosła w 1819 roku do 3053 mg surówki.

Intensywna rozbudowa huty nastąpiła w latach czterdziestych XIX wieku w związku z uruchomieniem kolei żelaznej, dla której produkowano tu głównie szyny. 26 stycznia 1865 roku zastosowano tu również po raz pierwszy na Górnym Śląsku i w Europie konwektor o pojemności 5 ton. Służył on do otrzymywania stali metodą Bassemera. Regularną produkcję rozpoczęto w 1867 roku. W 1883 roku zbudowano pierwsze ze słynnych siedmiu kominów- pieców martenowskich. Wówczas huta była już wielkim kombinatem przemysłowym modelującym rozwój górnośląskiego hutnictwa żelaza i stali, produkującym obok surówki także różne wyroby gotowe. Oprócz wymienionych już szyn, wyrabiano również blachy, druty, pręty i produkty uboczne (koks, cynk, cegły i gaz). Już po II wojnie światowej uruchomiono kolejne wielkie piece- „A” (1947) „B” (1951), oraz „C” (1953). Zmodernizowano też walcownie: dużą, zgniatacz, średnio-małą i drutu.

W latach siedemdziesiątych XX wieku huta była największym terytorialnie zakładem przemysłowym Chorzowa, mającym pełny zamknięty cykl produkcyjny. Określano ją wówczas mianem huty surowcowej. Koniec produkcji surówki nastąpił w 1993 roku i od tego czasu huta ma charakter zakładu przetwórczego produkującego wyroby walcowane. Od 1 czerwca 2000 roku do pierwotnej nazwy huty nawiązuje Huta Królewska Sp. z o.o., która powstała na bazie majątku Huty Kościuszko S.A. Obecnie istnieją trzy wydziały produkcyjne: Wydział Walcowni Dużych, Wydział Walcowni Średnio-Małej oraz Wydział Akcesoriów Kolejowych.

Tomasz Breguła w oparciu o:

M. Wirska-Parachoniak „Dzieje Huty Królewskiej”

Zbigniew Kapała- „Zeszyty Chorzowskie”

M.E. Nita „Początki przemysłu na terenie późniejszego miast Królewskiej Huty i okolic do połowy XIX wieku”.

 

Echo Chorzowa, informacje, wiadomosci, aktualnosci